Центарот за правни истражувања и анализи во рамки на проектот ,,Добро владеење во животната средина за Зелена агенда за Западен Балкан” финансиски подржан од Европската Унија подготви ,,Методологија за следење на предметите за животна средина во судовите” во рамки на која е подготвен и ,,Извештај за оценка на ефикасноста на јавното обвинителство и судовите во борбата со криминалот во животната средина и мониторинг на кривични дела од областа на животната средина”.
Правосудниот систем игра витална улога во справувањето со еколошките предизвици, применувањето на законите за животна средина и обезбедувањето одговорност кај поединците и организациите кои ги прекршуваат овие закони.
Клучни аспекти:
Пристап до правда: Судовите нудат простор за заедниците и организациите да ги оспорат штетните практики и да бараат правда за предизвикани штети.
- Толкување на законите: Судиите воспоставуваат преседани, поставуваат правни стандарди и ги разјаснуваат нејаснотиите во законите за животна средина.
- Механизми за извршување: Судовите овозможуваат примена на закони преку казни, санација и наредби за усогласеност.
- Урамнотежување на интересите: Судските одлуки балансираат меѓу економскиот развој, јавниот интерес и заштитата на природата.
Судски пресуди за животната средина (Статистика)
- Во 2022 година, донесени се 95 пресуди за кривични дела против животната средина.
- Во 2023 година, бројот значително се зголеми на 162 пресуди.
Забелешка: Овие податоци ги вклучуваат пресудите за случаи иницирани во претходни години, што ја покажува комплексноста на процесите.
Методологија за мониторинг на случаи
Систематското следење на судските случаи за животна средина вклучува:
- Квантитативна анализа за идентификување на трендовите.
- Квалитативни студии на случај за длабински увид во одредени прашања.
- Мониторинг на активни предмети за проучување на судскиот пристап и одлуки.
- Тематска анализа за разбирање на влијанијата врз општеството.
Новите измени во Кривичниот законик
Со измените на КЗ од септември 2023 година, воведено е кривичното дело Екоцид, што претставува пресвртница во борбата против еколошките злосторства. Казните за ова дело опфаќаат затвор од најмалку 10 години или доживотен затвор за сериозни и долготрајни штети на животната средина.
Заклучок
Растечкиот број на судски случаи покажува дека правосудниот систем игра клучна улога во заштитата на животната средина. Следењето и анализата на судските одлуки не само што ги подобруваат законските рамки, туку и ја зголемуваат јавната свест за значењето на здравата животна средина.
Линк за пристап до методологија за следење на предметите за животна средина во судовите
